De tweede (werk)versie van de formatienota die sinds gisteren op de websites van De Standaard (doc-bestand, 1,3 MB!) en La Libre Belgique (pdf-bestand) te vinden zijn, lijkt wat het energiebeleid betreft al in vrij defnitief zijn.
De algemene boodschap over de energiesector klinkt ambitieus, maar tegelijk ook nogal hol:
Het energiebeleid moet een drievoudige doelstelling nastreven: waken over de eerbied voor het leefmilieu, over de bevoorradingszekerheid en over betaalbare prijzen voor particulieren en ondernemingen via concurrentie op de energiemarkt. Om deze drie doelstellingen zo snel mogelijk te bereiken, zal de nieuwe regering erop toezien dat er zo snel mogelijk een heldere, strategische en doordachte langetermijnvisie wordt geboden van wat de energierichtsnoeren van België moeten zijn tegenover de sociale, economische en milieu-uitdagingen.
Het begin van een nieuwe federale legislatuur biedt daartoe een niet te missen kans om een ambitieuze en verantwoordelijke visie uit te werken inzake energiebeleid voor de komende jaren.
Binnen de Belgische federale context, waar de bevoegdheden inzake energie verdeeld zijn tussen de federale staat en de gewesten, verbindt de federale regering zich ertoe een onmisbare rol op te nemen voor het coördineren en desgevallend geven van impulsen inzake het Belgisch energiebeleid.
De nota maakt op de volgende pagina's onvoldoende het onderscheid tussen de energiesector in het algemeen (prijzen, tarieven, regulator,...) en de elektriciteits- en aardgassectoren afzonderlijk.
Zo koppelt de nota het "van nabij" opvolgen "van de evolutie van de energieprijzen, door de voorwaarden te scheppen om een adequate concurrentie mogelijk te maken" enkel aan de aanwezigheid van "meerdere bijkomende elektriciteitsproducenten op de Belgische markt die elk de mogelijkheid hebben om een aanzienlijk marktaandeel te verwerven". De liberalisering van de aardgasmarkt moet er komen door meer investeringen in opslag en interconnectie. Over het gebrek aan capaciteit op het binnenlandse vervoersnet rept de nota met geen woord:
De regering zorgt ervoor dat er gelijke toegangsvoorwaarden zijn voor de concurrenten om aardgas te importeren, op te slaan en te transporteren. Teneinde onze gasbevoorrading te waarborgen ziet de regering erop toe dat het beleid gevoerd door de CREG op het vlak van het toezicht op de kosten van de transportnetwerkbeheerders hen toelaten te investeren in de aardgasopslagcapaciteit en de interconnectiviteit. De regering zet de omvorming van de hub van Zeebrugge verder om zo de positie ervan als internationale draaischijf voor de aardgasvoorziening te versterken. Algemeen zal de regering erop toezien dat het beleid van de CREG de netwerkbeheerders (gas en elektriciteit) toelaat een optimale kwaliteit van de netwerken te verzekeren.
Opvallend is wel dat Electrabel geen goede beurt gemaakt heeft de laatste maanden. Om tot een grotere concurrentie te komen in de elektriciteitssector, halen de onderhandelaars verschillende oude plannen uit de kast, maar een keuze hebben ze nog niet gemaakt:
- Electrabel "zal ertoe aangezet worden activa om te wisselen met concurrenten in het buitenland", of;
- Electrabel zal "een aanzienlijk deel van de capaciteit (in MW) van de afgeschreven centrales" ter beschikking stellen of verkopen aan de andere spelers, of;
- Electrabel moet een "aanzienlijk productieaandeel (in MWh)" via VPP of op Belpex aanbieden aan andere spelers.
Tegelijk willen de onderhandelaars "de randvoorwaarden [scheppen] die de andere spelers toelaten en aanmoedigen om in België bijkomende productiecapaciteit te ontwikkelen".
De onderhandelaars blijven bij een "resolute keuze voor de onafhankelijkheid van de TSO's door een overwegend publieke eigendom en een publiek beheer van de netten en door het aandeel van de producenten/leveranciers terug te dringen tot onder de 25%". Deze beperking wordt geconcretiseerd door deze ondernemingen weliswaar toe te laten aandelen te verwerven maar te verbieden aan deze aandelen speciale (blokkerings)rechten te verbinden of de hieraan verbonden blokkeringsrechten te gebruiken. Zij mogen evenmin onafhankelijke bestuurders aanduiden.
De CREG blijft de "nodige" onafhankelijkheid behouden, maar zij kan haar bevoegdheden enkel "ex ante" uitoefenen. De volgende regering zal de werking én de opdrachten van de CREG evalueren. Of de CREG nog een "ex post"-controle kan uitoefenen, is onduidelijk.
donderdag 9 augustus 2007
Elektriciteit en aardgas in de tweede versie van de formatienota
vrijdag 3 augustus 2007
De Standaard over het uitstel van de kernenergie
De langere levensduur van afgeschreven kerncentrales levert (…) minstens enkele honderden miljoenen op. Daar zal nog wel een stevig robbertje met Electrabel over moeten worden uitgevochten. Een nieuwe pax electrica moet er dus, na al het lopende onderhandelingswerk, nog komen.
(…) Hoe past dit verhaal in de noodzaak om de almacht van Electrabel op onze energiemarkt in te dijken? Nu gaat de overheid immers aan de quasi-monopolist vragen om te investeren, nadat het signaal de voorbije jaren is geweest: inkrimpen! Maar welke alternatieve stroomverdeler wil bieden op een Electrabel-kerncentrale die grondig moet worden vernieuwd?
De onderhandelende partijen gaan erg licht heen over de verminderde stimulans om te investeren in onderzoek naar en productie van schone energievormen. Ze willen een deel - hoe groot? - van de winst aanwenden voor algemeen beleid. Het is waar dat er wellicht niet meteen voldoende innovatieprojecten voorliggen om al dat geld in te stoppen. Maar nu wordt het signaal gegeven dat het allemaal niet zo nodig hoeft. Terwijl het hier toch om een beloftevolle sector gaat die groei en banen kan opleveren. De kans om daarin een pioniersrol te spelen, mogen we niet zomaar overboord gooien.
Bart Sturtewagen
donderdag 2 augustus 2007
De CREG maakt het Gazprom niet gemakkelijk
Eind 2005 kondigt Gazprom aan dat het, samen met een groep rond Ludo Candries, een nieuwe ondergrondse aardgasopslaginstallatie wenst te bouwen in de Kempen. Na de nodige démarches van Fluxys wisselt Gazprom Candries en zijn BUGS-project voor de Suez-dochter.
Op 27 juni 2006 melden Gazprom en Fluxys dat ze tijdens de handelsmissie van prins Filip in Rusland, in aanwezigheid van minister Verwhilghen, een Memorandum of Agreement. Verwilghen is blijkens het persbericht "bijzonder verheugd over het initiatief": "De ontwikkeling van nieuwe opslagcapaciteit kan een bijkomend instrument zijn in de liberalisering van de aardgasmarkt in België. Onze hoofdprioriteiten zijn de diversificatie van onze energiebronnen en de promotie van onze infrastructuur voor aardgasvervoer, -opslag en LNG."
De CREG blijkt minder verheugd te zijn. Zij verstrekte op 19 april 2007 een ongunstig advies over de toekenning aan de NV Poederlee Gas Storage (PGS) van een afwijking voor de ontwikkeling van de ondergrondse opslagsite voor wat betreft de regels inzake toegang van derden tot de infrastructuren en de tariefregulering. De niet-vertrouwelijke versie van het advies staat sinds gisteren op de website van de CREG.
Het advies is vooral interessant omdat het de eerste keer is dat een operatore de toepassing vraagt van artikel 15/5duodecies van de Gaswet. Dit artikel laat toe dat nieuwe grote aardgasinstallaties kunnen genieten van een afwijking van de bepalingen inzake TPA en inzake de tarifaire methodologie. Artikel 15/5duodecies is de Belgische omzetting van artikel 22 van de Richtlijn 2003/55/EG.
De CREG toetst de aanvraag aan de hand van de criteria van artikel 15/5duodecies en baseert zich hierbij ook op de "notes for the implementation" van de Europese Commissie, DG TREN:
- Is UGS Poederlee een nieuwe grote aardgasinstallatie? Ja
- Versterkt de investering de concurrentie in de aardgaslevering en verbetert zij de bevoorradingszekerheid? "Het dossier houdt mogelijk voordelen in voor de leveringszekerheid, maar de informatie ontbreekt om het criterium op alle relevante factoren te toetsen en het zou onvoorzichtig zijn te bevestigen dat de bevoorradingszekerheid zou verbeteren dank zij de toekenning van een afwijking aan PGS zolang het niet duidelijk vaststaat dat het project niet kan gerealiseerd worden in een gereguleerd kader of door een marktspeler die garanties biedt voor de markt die hij effectief bediend."
- Is het risiconiveau dat verbonden is aan de investering dusdanig dat deze investering niet gerealiseerd zou worden als geen afwijking wordt toegestaan? "De CREG vindt dat het nodig is de ontwikkeling van het project te bevorderen in een gereguleerd kader, waarin het door de investeerder gelopen financiële risico zeer beperkt, in die zin dat het technische risico onbestaande is want gedragen door de gereguleerde tarieven en het risico dat is verbonden aan de commercialisering van de capaciteiten, kan worden gedekt door langetermijncontracten. In het huidige stadium biedt het aanvraagdossier dus niet de nodige garanties om te voldoen aan dit criterium."
- Is de installatie eigendom van een natuurlijke of rechtspersoon die op zijn minst qua rechtsvorm gescheiden is van de netbeheerders in wier netwerk die installatie wordt gebouwd? Ja, maar "het feit dat de ontheven infrastructuur alleen onrechtstreeks en slechts voor 25% in handen is van de naburige gereguleerde opslagbeheerder, vrijwaart de markt niet van potentiële kruissubsidies en van commerciële belangenconflicten".
- Worden er tarieven geïnd bij de gebruikers van de installatie? Ja
- Doet de afwijking geen afbreuk aan de concurrentie op de nationale aardgasmarkt of de goede werking van de nationale aardgasmarkt, noch aan de doeltreffendheid van de werking van het net waarmee de installatie is verbonden? "De CREG vindt dat (...) het gebruik van de termen « should not negatively affect» [in de aanvraag], de site van Loenhout niet vrijwaart van een negatieve invloed, want zij volstaat niet om dergelijke mogelijkheid uit te sluiten."
De CREG concludeert in haar nieuwsbericht:
De CREG oordeelde op basis van het door PGS ingediende aanvraagdossier dat onzekerheden bleven bestaan over het feit of PGS beantwoordde aan de wettelijke criteria waaraan moet voldaan worden om van een afwijking te kunnen genieten. Gezien het belangrijke tekort aan opslagcapaciteit van de Belgische markt, heeft de CREG voor deze reden de minister van Energie een ongunstig advies verstrekt. De CREG is van oordeel dat FLUXYS niet alle beschikbare middelen heeft aangewend om de ontwikkeling van de opslag van Poederlee mogelijk te maken zonder daartoe beroep te moeten doen op de gevraagde afwijking. De CREG meent immers dat, zolang niet is aangetoond dat de investering niet in een gereguleerd kader kan gebeuren, het gereguleerde kader moet worden aangewend om de toegang tot de opslagcapaciteit te vergemakkelijken om op deze wijze de mededinging en de bevoorradingszekerheid op de Belgische aardgasmarkt te bevorderen.
woensdag 1 augustus 2007
Prijsverhogingen door Electrabel: moet er nog meer zand zijn?
Naar aanleiding van de prijsverhogingen die Electrabel in juni aankondigde, vroeg minister Verwilghen aan de Raad voor de Mededinging en aan de CREG om deze te onderzoeken.
De CREG publiceert vandaag een persbericht over haar onderzoek op haar website. Het persbericht draagt de veelbetekenende titel: "Het Directiecomité van de CREG rondt haar onderzoek over de door Electrabel aangekondigde prijsverhogingen af, niettegenstaande beperkte medewerking vanwege Distrigas". Blijkens het persbericht "[werd] het werk van de CREG werd ook bemoeilijkt doordat Distrigas, zelfs na herhaaldelijk aandringen vanwege de CREG, weigerde om gegevens te verstrekken inzake haar aankoopkosten en verkoopprijzen ten aanzien van andere leveranciers dan Electrabel".
Volgens de CREG zijn de vermeende redenen van Electrabel om de aardgasprijs te verhogen "dikwijls maar niet altijd even pertinent". Dit lijkt een overstatement. De CREG lijkt mij meer niet pertinente dan pertinente redenen te kunnen vinden:
- Electrabel rekende de hogere aardgasprijzen op de internationale markten reeds door aan haar aardgasklanten;
- Het nieuwe aardgascontract tussen Electrabel en Distrigas trad in al voege op 1 januari 2007, zodat een mogelijk negatief effect dan al zou te merken zijn (en niet op 1 september 2007);
- Enkel dat deel van de prijsverhoging dat betrekking heeft op de vaste term in het nieuwe aardgascontract was nog niet doorgerekend.
De redenen om de elektriciteitsprijs te verhogen lijken nog minder pertinent te zijn:
- Electrabel hanteert in de eigen contracten bepaalde parameters. De vermeende redenen voor de prijsstijging zijn vreemd aan deze parameters;
- De prijsverhoging lijkt volgens de CREG "vooral te zijn ingegeven door de bezorgdheid van de onderneming om zijn winstmarges veilig te stellen".
Opvallend is de volgende passage uit het persbericht:
"De CREG heeft in het dossier elementen vastgesteld die erop wijzen dat Electrabel Customer Solutions (ECS), bij de totale vrijmaking van de markt in Brussel en Wallonië op 1 januari 2007, haar aardgasprijzen vrij laag heeft gezet, met de mogelijke intentie om concurrenten uit de markt te drijven of om een toetredingsdrempel te creëren. Dit kan eventueel wijzen op een predatory pricing praktijk, hetgeen een restrictieve mededingingspraktijk is. Het feit dat de aanwijzingen daartoe niet konden worden bevestigd door de CREG is in hoofdzaak te wijten aan de reeds aangehaalde weigering van Distrigas om bepaalde gegevens aan de CREG te bezorgen. Hoe dan ook is dit een onderwerp dat mededingingsrechtelijke vragen oproept dat allicht verdere analyse behoeft vanwege de bevoegde Belgische mededingingsautoriteit (Raad voor de Mededinging). De houding van Distrigas heeft de CREG ook verhinderd om na te gaan of er desgevallend sprake was van een price squeeze of van discriminatie tussen verschillende leveranciers."
De CREG geeft de volgende aanbevelingen aan de politici:
1. Prijsmaatregelen kunnen de huidige situatie verhelpen. De CREG lijkt (tijdelijke) maximumprijzen echter enkel te aanvaarden "indien ernstige tekortkomingen op de markt zijn vastgesteld". Andere mogelijkheden zijn het afsluiten van een programmaovereenkomst (zoals in de aardoliesector) of het instellen van een toelatingsregime voorafgaand aan prijsstijgingen. Structureel moet er echter meer concurrentie op de markt komen.
2. Er moeten structurele maatregelen worden genomen. De CREG verwijst hiervoor naar haar voorstellen uit het verleden.
3. De CREG vraagt een versterking van haar bevoegdheden (o.a. marktmonitoring).
4. De concurrentie moet verbeteren, onder andere door "het ter beschikking stellen van een deel van de productiecapaciteit van Electrabel aan andere spelers, het verhogen van de transparantie en aan maatregelen die ook de CREG reeds naar voor schoof in haar studie over de geplande concentratie tussen Suez en Gaz-de-France".
5. De onafhankelijkheid van de netbeheerders moet versterkt worden.
6. Men moet investeren in productie, transmissie/transport, distributie en transit.
Unbundling: voor of tegen?
De Financial Times Deutschland meldde maandag dat de Franse "superminister" Borloo een brief geschreven heeft aan de Europese Commissie om zijn ongenoegen kenbaar te maken over de mogelijke verplichte unbundling van de energiebedrijven. Hij zou hierin gesteund zijn door onder andere Duitsland en Oostenrijk.
De discussie pro en contra unbundling is niet nieuw. Ook de lidstaten zijn verdeeld: UK en Nederland zijn voor, Frankrijk en Duitsland zijn tegen.
Als vertrekpunt van de regeringsonderhandelingen heeft ook Yves Leterme gesuggereerd dat een volledige unbundling niet nodig zou zijn (zie "Hoe ver willen de partijen gaan" en "Kent onze formateur de energiemarkt?").
Posts
